Thiết kế chiếu sáng đường phố

Trong quy hoạch đô thị hiện đại, thiết kế chiếu sáng đường phố không chỉ nhằm đảm bảo an toàn giao thông mà còn góp phần tạo cảnh quan đẹp mắt về đêm. Một hệ thống chiếu sáng hợp lý sẽ giúp giảm thiểu tai nạn, nâng cao chất lượng sống và mang lại nét thẩm mỹ cho thành phố. Vậy thiết kế chiếu sáng đường phố cần tuân theo những nguyên tắc nào? Hãy cùng ALED tìm hiểu ngay sau đây.

1. Tiêu chí chung trong tiêu chuẩn thiết kế chiếu sáng đường phố 2025

Trong lĩnh vực thiết kế chiếu sáng và hạ tầng kỹ thuật đô thị, nhiều bộ tiêu chuẩn đã được ban hành nhằm đảm bảo tính an toàn, hiệu quả và thẩm mỹ cho các công trình. Một số văn bản đáng chú ý bao gồm:

• TCVN 4400:57 – Hệ thống thuật ngữ và định nghĩa chuyên ngành chiếu sáng giúp thống nhất cách hiểu và áp dụng trong thiết kế.
• TCXD 104:1983 – Quy chuẩn kỹ thuật dành cho việc thiết kế đường phố, quảng trường trong đô thị, đảm bảo sự hài hòa giữa công năng và cảnh quan.
• 11 TCN 19:1984 – Hướng dẫn lắp đặt hệ thống điện và đường dây dẫn, phục vụ cho việc bố trí thiết bị điện một cách an toàn và hợp lý.
• TCVN 5828:1984 – Tiêu chuẩn kỹ thuật cho đèn chiếu sáng đường phố, góp phần nâng cao chất lượng ánh sáng và tiết kiệm năng lượng.
• TCVN 4086:1985 – Quy định về an toàn khi thi công lưới điện, bảo vệ người lao động và công trình.
• TCVN 4756:1989 – Tiêu chuẩn về nối đất và nối không cho thiết bị điện, đảm bảo an toàn vận hành và phòng tránh rủi ro.
• TCVN 2018 về chiếu sáng – Cập nhật các yêu cầu hiện đại trong thiết kế chiếu sáng, phù hợp với xu hướng công nghệ và thẩm mỹ mới.

2. Phạm vi áp dụng tiêu chuẩn thiết kế chiếu sáng đường phố

Giải pháp chiếu sáng đô thị hiện đại thường ưu tiên sử dụng đèn LED cho hệ thống ánh sáng ngoài trời, đặc biệt tại các tuyến đường, quảng trường và khu vực công cộng. Việc thiết kế ánh sáng không chỉ đảm bảo hiệu quả sử dụng năng lượng mà còn góp phần định hình cảnh quan đô thị về đêm.

Phạm vi ứng dụng bao gồm:

• Các tuyến giao thông và điểm kết nối công cộng ngoài trời như đường bộ, cầu vượt, lối đi bộ, khu vực xung quanh trường học, bệnh viện, trung tâm thương mại, triển lãm và các trụ sở hành chính.
• Không gian xanh đô thị như công viên, vườn hoa – nơi ánh sáng đóng vai trò tạo điểm nhấn và tăng tính an toàn.
• Các công trình nghệ thuật và biểu tượng kiến trúc gồm tượng đài, đài phun nước, mặt đứng công trình – ánh sáng được thiết kế để tôn vinh hình khối và chất liệu.
• Khu vực thể thao ngoài trời là nơi ánh sáng cần được bố trí hợp lý để phục vụ hoạt động vào ban đêm mà vẫn đảm bảo tính thẩm mỹ và an toàn.

3. Yêu cầu chất lượng ánh sáng trong chiếu sáng đường phố

3.1 Màu ánh sáng đường phố

Màu ánh sáng trên đường phố không chỉ phục vụ việc quan sát mà còn góp phần định hình diện mạo đô thị về đêm. Ánh sáng vàng ấm mang lại sự thân thiện, gần gũi, trong khi ánh sáng trắng trung tính lại tạo cảm giác hiện đại, rõ ràng. Việc lựa chọn tông màu phù hợp giống như một nghệ sĩ chọn gam màu cho bức tranh, sao cho vừa bảo đảm tầm nhìn an toàn, vừa đem lại trải nghiệm thị giác hài hòa cho cộng đồng.

3.2 Độ cao treo đèn và hướng chiếu sáng

Độ cao treo đèn và hướng chiếu sáng là “nhịp điệu” trong bản hòa âm ánh sáng đô thị. Đèn treo quá thấp dễ gây chói mắt, trong khi treo quá cao lại khiến ánh sáng loãng, thiếu điểm nhấn. Khi được tính toán chuẩn xác, ánh sáng từ trên cao tỏa xuống như một lớp màn mềm mại, phủ đều khắp mặt đường, vừa dẫn lối vừa tạo nên không gian đô thị đầy nhịp điệu và trật tự.

3.3 An toàn chiếu sáng

An toàn trong chiếu sáng đường phố không chỉ là yếu tố kỹ thuật, mà còn là nghệ thuật bảo vệ cảm xúc an yên của người tham gia giao thông. Hệ thống ánh sáng cần hạn chế lóa mắt, tránh tạo vùng tối bất ngờ và bảo đảm nhận diện rõ ràng chướng ngại vật. Khi ánh sáng được thiết kế khoa học, nó không chỉ giúp con đường an toàn hơn mà còn mang lại sự an tâm, biến mỗi bước di chuyển trong đêm thành trải nghiệm trọn vẹn.

3.4 Chi phí bảo dưỡng đèn

Một thiết kế chiếu sáng nghệ thuật không thể tách rời tính bền vững. Chi phí bảo dưỡng đèn cần được tối ưu để hệ thống vận hành lâu dài mà vẫn giữ được chất lượng ánh sáng ổn định. Việc chọn lựa công nghệ chiếu sáng tiết kiệm năng lượng, tuổi thọ cao chính là cách kết hợp giữa cái đẹp và sự bền vững – để ánh sáng không chỉ tỏa sáng hôm nay, mà còn tiếp tục thắp sáng tương lai của đô thị.

4. Yêu cầu kỹ thuật trong tiêu chuẩn chiếu sáng đường phố

4.1 Phân cấp các loại đường phố, đường và quảng trường đô thị theo yêu cầu chiếu sáng

Loại đường phố, quảng trường	Cấp đường đô thị	Chức năng chính của đường, phố, quảng trường	Tốc độ tính toán (km/h)	Cấp chiếu sáng
Đường phố cấp đô thị	Đường cao tốc	Xe chạy tốc độ cao, giữa các khu đô thị loại I, giữa các đô thị, các điểm dân cư trong hệ thống chùm đô thị. Tổ chức giao thông khác độ cao.	120	A
	Đường cấp I	Giao thông liên tục liên hệ giữa các khu nhà ở,công nghiệp và các khu trung tâm công cộng với đường	100	A
	Đường phố cấp II	Giao thông có điều khiển liên hệ trong phạm vi đô thị giữa các khu nhà ở, khu công nghiệp, trung tâm công cộng nối với đường phố chính cấp I. Tổ chức giao nhau khác cấp độ.	80	A
Cấp khu vực	Đường khu vực	Liên hệ trong giới hạn của nhà ở, nối với đường phố chính cấp đô thị.	80	B
	Đường vận tải	Vận chuyển hàng công nghiệp vật liệu xây dựng ngoài khu dân dụng, khu công nghiệp, khu kho tàng bến bãi.	80	B
Đường nội bộ	Đường khu nhà ở	Liên hệ giữa các tiểu khu, nhóm nhà với đường khu vực (không có giao thông công cộng).	60	C
	Đường công nghiệp và kho tàng	Chuyên chở hàng công nghiệp, vật liệu xây dựng trong giới hạn khu công nghiệp, kho tàng, nối ra đường vận tải và các đường khác.	60	C
Quảng trường		Quảng trường chính thành phố.		A
		Quảng trường giao thông, quảng trường trước cầu.		A
		Quảng trường trước ga.		A
		Quảng trường đầu mối các công trình giao thông.		A
		Quảng trường, công trình công cộng.

4.2 Trị số độ chói trung bình và độ rọi trung bình tương ứng trên dải hoạt động vận chuyển của đường phố

Tính trị số độ chói trung bình và độ rọi trung bình thông qua số lượng xe lưu thông

• Theo tiêu chuẩn chiếu sáng đường phố, với mỗi cấp đèn chiếu sáng đô thị sẽ có yêu cầu về độ rọi, độ chói khác nhau. Để nắm được thông số độ chói trung bình và độ rọi trung bình của lưu lượng xe vận chuyển trên đường phố xem bảng dưới đây:

Cấp	Lưu lượng xe lớn nhất trong thời gian có chiếu sáng (xe/h)	Độ chói trung bình trên mặt đường (Cd/m2)	Độ rọi trung bình trên mặt đường (LX)
A	Từ 3.000 trở lên Từ 1.000-dưới 3.000 Từ 500-dưới 1.000 Dưới 500	1,6 1,2 1,0 0,8
B	Từ 2.000 trở lên Từ 1.000-dưới 2.000 Từ 5.00-dưới 1.000 Từ 200-dưới 500 Dưới 200	1,2 1,0 0,8 0,6 0,4
C	Trên 500 Dưới 500	0,6 0,4	12 8
D		0,2÷0,4	5÷8

Tính trị số độ chói trung bình và độ rọi trung bình thông qua tính chất của đèn chiếu sáng

• Đối với đường cấp C và cấp D, độ cao treo đèn thấp nhất so với mặt đường không được nhỏ hơn quy định trong biểu bảng dưới đây.

Tính chất của đèn	Tổng quang thông lớn nhấy của các loại bóng đèn được treo lên cột (LM)	Độ cao treo đèn thấp nhất
		Bóng đèn nung sáng	Bóng đèn phóng điện
Đèn nấm ánh sáng tán xạ	Từ 6.000 trở lên Dưới 6.000	3,0 4,0	3,0 4,0
Đèn có phân bố ánh sáng bán rộng	Dưới 5.000 Từ 5.000-10.000 Trên 10.000-20.000 Trên 20.000-30.000 Trên 30.000-40.000 Trên 40.000	7,0 8,0 9,0
Đèn có phân bố ánh sáng rộng	Dưới 5.000 Từ 5000-10.000 Từ 10.000-20.000 Trên 20.000-30.000 Trên 30.000-40.000 Trên 40.000

• Đối với đường có tốc độ di chuyển cao: Khi chiếu sáng trên các trục đường vận chuyển tốc độ lớn, tại điểm kết thúc phải tạo ra các vùng đệm có độ chói giảm dần với chiều cao từ 100-150m bằng cách giảm công suất của bóng đèn hoặc bớt đi một pha (đối với các đường có bố trí đèn hai bên).

Chiếu sáng dải song song trục giao thông

Trong thiết kế chiếu sáng các tuyến đường có lưu lượng giao thông, cần đảm bảo độ chói được phân bố hợp lý. Cụ thể, tỷ lệ giữa độ chói thấp nhất và độ chói trung bình trên các dải chạy song song với trục đường phải đạt tối thiểu 0.7 để duy trì sự đồng đều và tránh hiện tượng vùng tối gây mất an toàn thị giác.

Chiếu sáng vỉa hè và không gian quảng trường

• Với các vỉa hè có chiều rộng từ 5 mét trở lên, cần bố trí hệ thống chiếu sáng riêng biệt. Độ rọi trung bình nên đạt từ 3 Lux trở lên, đồng thời độ đồng đều ánh sáng không được thấp hơn 0.25 để đảm bảo sự thoải mái và an toàn cho người đi bộ.
• Đối với vỉa hè hẹp hơn 5 mét, việc lắp đặt chiếu sáng riêng có thể linh hoạt tùy theo điều kiện thực tế và nhu cầu sử dụng.
• Tại các quảng trường hoặc khu vực đi bộ rộng, đèn LED âm sàn là lựa chọn lý tưởng để tạo điểm nhấn ánh sáng thấp tầng, vừa tăng tính thẩm mỹ vừa đáp ứng yêu cầu kỹ thuật về độ rọi.

Chiếu sáng khu vực cửa ngõ đô thị

• Ánh sáng mặt đường tại các cửa ô cần tuân thủ đầy đủ các thông số kỹ thuật theo tiêu chuẩn hiện hành.
• Khu vực lân cận như vỉa hè và vùng phụ cận cũng cần được chiếu sáng với độ rọi trung bình từ 3 Lux trở lên, độ đồng đều ánh sáng tối thiểu 0.25 để đảm bảo an toàn và định hướng không gian.

Chiếu sáng đường phố, quảng trường và bãi đỗ xe

• Tại các tuyến phố và quảng trường có hoạt động giao thông, tỷ lệ giữa độ chói thấp nhất và độ chói trung bình trên mặt đường phải đạt từ 0.4 trở lên để duy trì sự cân bằng ánh sáng.
• Bãi đỗ xe cần được chiếu sáng với độ rọi trung bình không dưới 5 Lux trên toàn bộ diện tích để đảm bảo an toàn và dễ quan sát.

Chiếu sáng các không gian rộng lớn như ga, nút giao thông

Khi triển khai hệ thống chiếu sáng tại các khu vực có quy mô lớn, đặc biệt là quảng trường nhà ga hay các nút giao thông, cần lưu ý:

• Độ rọi trung bình nên nằm trong khoảng 25–30 Lux.
• Độ đồng đều ánh sáng (Emin/Etb) phải đạt từ 0.5 trở lên.
• Mỗi điểm chiếu sáng nên có ít nhất hai nguồn sáng để giảm thiểu hiện tượng chói lóa.
• Cần tính toán kỹ lưỡng về chi phí đầu tư, khả năng thi công, bảo trì, nguồn cấp điện và các yếu tố an toàn kỹ thuật.
• Nên ưu tiên sử dụng loại đèn có thể tháo lắp dễ dàng để thuận tiện cho việc bảo dưỡng từ mặt đất.

5. Yêu cầu kết cấu và độ an toàn của hệ thống chiếu sáng

5.1 Cấp bảo vệ

Trong thiết kế hệ thống chiếu sáng đô thị, đặc biệt là chiếu sáng đường phố, việc lựa chọn thiết bị cần tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chuẩn kỹ thuật, trong đó có yêu cầu về cấp độ bảo vệ điện của sản phẩm.

Cấp bảo vệ điện phản ánh khả năng cách ly dòng điện và mức độ an toàn chống giật của thiết bị chiếu sáng. Thông số này được xác lập theo chuẩn IEC 61140 – bộ tiêu chuẩn quốc tế do Ủy ban Kỹ thuật Điện Quốc tế ban hành, nhằm đảm bảo tính an toàn trong quá trình vận hành và bảo trì.

Tất cả các thiết bị điện và đèn chiếu sáng sử dụng trong hệ thống chiếu sáng công cộng như đường phố, quảng trường hay khu vực giao thông đều phải đạt cấp cách điện loại I hoặc II, tùy theo đặc điểm lắp đặt và môi trường sử dụng. Việc tuân thủ đúng cấp bảo vệ không chỉ giúp nâng cao độ bền của thiết bị mà còn đảm bảo an toàn tuyệt đối cho người sử dụng và hệ thống hạ tầng đô thị.

5.2 Chỉ số IP

Để đảm bảo hiệu quả sử dụng bền vững và an toàn trong môi trường đô thị, các loại đèn được lắp đặt cho hệ thống chiếu sáng đường phố và quảng trường cần đáp ứng đầy đủ các yêu cầu kỹ thuật theo tiêu chuẩn TCVN 5825:1994 – quy định chung dành cho thiết bị chiếu sáng ngoài trời. Đồng thời, sản phẩm phải đạt mức cấp bảo vệ IP tối thiểu theo quy định cụ thể, nhằm đảm bảo khả năng chống bụi, chống nước và thích ứng tốt với điều kiện thời tiết khắc nghiệt.

STT	Nơi sử dụng	Cấp bảo vệ tối thiểu
1	Môi trường ít bị ô nhiễm, ít bụi và không ăn mòn	22
2	Môi trường có mức ô nhiễm trung bình, bụi và ăn mòn trung bình.	44
3	Môi trường bị ô nhiễm ăn mòn nặng	Phần quang học: 54 Các phần khác: 44
4	Đèn đặt dưới độ cao 3m	44
5	Trong hầm, thành cầu	55

5.3 Lưới điện của hệ thống chiếu sáng

Trong quá trình triển khai hệ thống chiếu sáng cho đường phố, cần tuân thủ ba nguyên tắc kỹ thuật cơ bản nhằm đảm bảo hiệu quả vận hành và độ an toàn lâu dài:

• Thứ nhất, nguồn cấp điện nên sử dụng đồng bộ hệ thống lưới điện ba pha có trung tính nối đất, với điện áp danh định 380/220V, phù hợp với yêu cầu kỹ thuật và khả năng truyền tải ổn định.
• Thứ hai, việc lắp đặt hệ thống điện chiếu sáng cần tuân theo quy chuẩn kỹ thuật đã được ban hành, cụ thể là tiêu chuẩn 11 TCN 19-84 về trang bị hệ thống đường dây dẫn điện – nhằm đảm bảo tính an toàn và độ bền của công trình.
• Thứ ba, tiết diện dây dẫn điện phải được lựa chọn dựa trên ba yếu tố chính: công suất tiêu thụ của đèn, khoảng cách từ trạm cấp nguồn đến điểm lắp đặt, và mức tổn thất điện áp – trong đó, tổn hao điện áp tại điểm xa nhất không được vượt quá 5% để duy trì chất lượng ánh sáng ổn định.

5.4 Điều khiển hệ thống chiếu sáng

Hệ thống điều khiển chiếu sáng trong thiết kế đô thị có thể được triển khai dưới dạng điều khiển cục bộ như rơ-le thời gian, cảm biến quang điện, hoặc thông qua hệ thống điều khiển tập trung bằng tín hiệu từ trung tâm. Dù lựa chọn hình thức nào, hệ thống cần đảm bảo thực hiện đầy đủ các chức năng sau:

• Kích hoạt hoặc ngắt nguồn chiếu sáng theo thời gian hoặc theo điều kiện môi trường.
• Tùy biến mức độ chiếu sáng, cho phép giảm số lượng đèn hoạt động nhằm tiết kiệm năng lượng trong những khung giờ thấp điểm.
• Hỗ trợ thao tác thủ công, giúp người vận hành có thể can thiệp trực tiếp khi cần thiết, đặc biệt trong các tình huống khẩn cấp hoặc bảo trì.

5.5 Lưới điện chiếu sáng

Hệ thống điện phục vụ chiếu sáng đô thị – bao gồm đường dây, cột đèn, sứ cách điện và các phụ kiện liên quan – cần được thiết kế và lắp đặt theo đúng các quy định kỹ thuật hiện hành. Việc tuân thủ các tiêu chuẩn như TCVN 4086:1985 về an toàn lưới điện trong xây dựng, TCVN 4756:1989 về nối đất và nối không thiết bị điện, cùng với quy phạm trang bị điện 11 TCN 19-84 do Bộ Điện lực ban hành là điều kiện bắt buộc để đảm bảo tính ổn định, độ an toàn và khả năng vận hành lâu dài của toàn bộ hệ thống chiếu sáng.

6. Một vài lưu ý khi bố trí hệ thống chiếu sáng đường phố

• Hài hòa giữa công năng và thẩm mỹ, đèn đường vừa chiếu sáng vừa tạo “bức tranh đêm” cho đô thị.
• Bố trí ánh sáng vừa đủ, tránh chói lóa và không để khoảng tối gây mất an toàn.
• Khoảng cách cột đèn cần tính toán hợp lý, tạo nhịp điệu cân đối, ánh sáng phân bổ mượt mà.
• Kiểu dáng và chiều cao cột đèn mang tính nghệ thuật, vừa lan tỏa ánh sáng tự nhiên vừa làm điểm nhấn kiến trúc.
• Ánh sáng kết hợp hài hòa với công trình, cây xanh, bầu trời, tạo cảnh quan đô thị sống động.
• Ưu tiên công nghệ chiếu sáng hiện đại như LED để tiết kiệm năng lượng, bền vững và hiệu ứng ánh sáng tinh tế.

7. Địa chỉ thiết kế thiết kế chiếu sáng đường phố chuẩn quốc gia

ALED là đơn vị hàng đầu trong lĩnh vực thiết kế chiếu sáng đường phố, tự hào hợp tác cùng nhiều thương hiệu thiết bị chiếu sáng uy tín trên thế giới. Chúng tôi cung cấp đa dạng giải pháp đèn LED ngoài trời chất lượng cao, tuổi thọ bền bỉ, hiệu suất chiếu sáng tối ưu, phù hợp cho mọi tuyến phố và không gian đô thị. Với đội ngũ thiết kế chuyên môn cao, sử dụng phần mềm 3D hiện đại cùng đội ngũ thi công lành nghề, ALED cam kết mang đến hệ thống chiếu sáng đồng đều, thẩm mỹ, an toàn và đúng tiến độ, góp phần tạo nên diện mạo đô thị văn minh, hiện đại.

Thông tin liên hệ:

• Địa chỉ: KTDC Quỳnh Đô, Vĩnh Quỳnh, Thanh Trì, Hà Nội
• Trụ sở công ty: Số 148 phố Nguyễn Lân, Phường Phương Liệt, Quận Thanh Xuân, Thành phố Hà Nội, Việt Nam
• Email: aledvnm@gmail.com
• Website: https://aledvn.com/

Như vậy, thiết kế chiếu sáng đường phố không chỉ mang lại sự an toàn cho người tham gia giao thông mà còn góp phần tạo dựng diện mạo thẩm mỹ cho đô thị về đêm. Khi lựa chọn loại đèn phù hợp và bố trí hợp lý, ánh sáng sẽ trở thành điểm nhấn nghệ thuật, vừa đảm bảo công năng vừa nâng tầm không gian sống.

Cập nhật lần cuối lúc 10:09 ngày 7 Tháng 10, 2025